Европа менен Америкадагы маймыл чечек вирусунун азыркы эпидемиясы COVID-19 эпидемиясынан ашып өтүп, дүйнөнүн фокус оорусуна айланды.Жакында америкалык "маймыл чечек вирусу бар үй жаныбарларынын ээлери вирусту иттерге жуктурду" деген кабар көптөгөн үй жаныбарларынын ээлерин дүрбөлөңгө салды.Маймыл чечеги адамдар менен үй жаныбарларына тарайбы?Үй жаныбарлары айыптоолордун жана адамдардын жактырбоосунун жаңы толкунуна туш болобу?

Биринчиден, маймыл чечеги жаныбарлардын арасында жугушу мүмкүн, бирок биз эч кандай дүрбөлөңгө түшпөйбүз.Биз адегенде маймыл чечекти түшүнүшүбүз керек (кийинки макалалардагы маалыматтар жана тесттер АКШнын Ооруларды көзөмөлдөө жана алдын алуу борборлору тарабынан жарыяланган).

Маймыл чечек – зооноздук оору, ал жаныбарлар менен адамдар арасында жугушу мүмкүн экенин көрсөтүп турат.Бул оң чечек вирусунан келип чыгат, ал негизинен кээ бир майда сүт эмүүчүлөрдү аман калуу үчүн кожоюн катары колдонот.Адамдар ылаңдаган жаныбарлар менен түздөн-түз байланыш аркылуу жугат.Алар көбүнчө аң уулоодо же ылаңдаган жаныбарлардын терисине жана дене суюктуктарына тийгенде вирусту жуктуруп алышат.Көпчүлүк майда сүт эмүүчүлөр вирусту алып жүргөндөн кийин оорушпайт, ал эми адам эмес приматтар (маймылдар жана маймылдар) маймыл чечекти жуктуруп, оорунун көрүнүштөрүн көрсөтүшү мүмкүн.

Чынында, маймыл чечеги жаңы вирус эмес, бирок көп адамдар оорудан кийин өтө сезгич болушат

жаңы коронавирустун чыгышы.2003-жылы Америка Кошмо Штаттарында маймыл чечек вирусу жасалма жол менен өстүрүлгөн суурлар жана Батыш Африкадан келген жугуштуу майда сүт эмүүчүлөрдүн тобу капаска керектүү буюмдарды бөлүшкөндөн кийин чыккан.Ошол учурда алты штатта 47 адам катталган

Америка Кошмо Штаттарына жуккан, бул маймыл чечек вирусунун эң сонун үлгүсү болуп калды

жаныбарлардан жаныбарларга жана жаныбарларга чейин.

Маймыл чечек вирусу ар кандай сүт эмүүчүлөрдү, мисалы, маймылдарды, кумурска жегичтерди, кирпилерди, тайларды, иттерди ж.б. жугузушу мүмкүн. Учурда маймыл чечек вирусун жуктурган адамдар итке жуккан деген бир гана маалымат бар.Учурда илимпоздор маймыл чечек вирусун кайсы жаныбарлар жуктуруп аларын изилдеп жатышат.Бирок сойлоп жүрүүчүлөр (жыландар, кескелдириктер, ташбакалар), жерде-сууда жашоочулар (бакалар) жана канаттуулар бул ооруга чалдыккан эмес.

Маймыл чечек вирусу териде исиркектерден (көбүнчө кызыл конверт, котур, ириң деп айтабыз) жана инфекцияланган дене суюктугунан (анын ичинде дем алуу жолдорунун секрециялары, какырык, шилекей, жадагалса заара жана заң) келип чыгышы мүмкүн, бирок аларды жугузуучу алып жүрүүчүлөр катары колдонуу мүмкүнбү же жокпу, андан ары билүү керек. Вирус жуккан учурда бардык жаныбарларда исиркектер пайда боло бербейт.Белгилүү нерсе, ылаңдаган адамдар маймыл чечек вирусун үй жаныбарларына кучакташуу, тийүү, өбүшүү, жалоо, чогуу уктоо жана тамактануу сыяктуу жакын байланыш аркылуу жугузушу мүмкүн.

Учурда маймыл чечек менен ооруган үй жаныбарлары аз болгондуктан, тиешелүү тажрыйба жана маалымат да жетишсиз, маймыл чечеги менен ооруган үй жаныбарларынын ишин так сүрөттөп берүү мүмкүн эмес.Биз үй жаныбарларынын ээлеринен өзгөчө көңүл бурууну талап кылган бир нече пункттарды гана санай алабыз:

1: Биринчиден, сиздин үй жаныбарыңыз 21 күндүн ичинде маймыл чечеги диагнозу коюлган жана айыкпаган адам менен байланышта болгон;

2: Сиздин үй жаныбарыңызда летаргия, табиттин жоголушу, жөтөл, мурундан жана көзүнөн агып кетүү, ичтин чоңоюу, дене табы көтөрүлүп, териде исиркектер пайда болот.Мисалы, иттердин терисинин исиркектери учурда курсактын жана анустун жанында пайда болот.

Эгерде үй жаныбарынын ээси чындап эле маймыл чечек вирусун жуктуруп алса, кантип алсын/шеага жуктурбоо/анынүй жаныбары?

1.Маймыл чечеги жакын байланыш аркылуу жугат.Эгерде үй жаныбарынын ээси симптомдордон кийин үй жаныбары менен тыгыз байланышта болбосо, үй жаныбары коопсуз болушу керек.Достор же үй-бүлө мүчөлөрү үй жаныбарына кам көрүүгө жардам берип, андан кийин айыгып кеткенден кийин үйдү дезинфекциялап, анан үй жаныбарын алып кетишет.

2. Эгерде үй жаныбарынын ээси үй жаныбары менен тыгыз байланышта болсо, анда үй жаныбары акыркы жолу байланышта болгондон кийин 21 күн үй шартында изоляцияланып, башка жаныбарлардан жана адамдардан алыс болушу керек.Оору жуккан үй жаныбарынын ээси үй жаныбарына кам көрүүнү уланта бербеши керек.Бирок, эгерде үй-бүлөдө иммунитеттин төмөндүгү, кош бойлуулугу, 8 жашка чейинки балдары же тери сезгичтиги бар болсо, үй жаныбарын багып алуу жана изоляцияга жөнөтүү сунушталат.

Эгерде үй жаныбарынын ээси маймыл оорусуна чалдыкса жана соо жаныбарга өзү гана кам көрө алса, анда үй жаныбары ооруп калбашы үчүн төмөнкү пункттарды аткаруу керек:

1. Үй жаныбарларына кам көрүүнүн алдында жана андан кийин колду курамында спирт бар антисептик менен жуу;

2.Терини мүмкүн болушунча жабуу үчүн жеңи узун кийимдерди кийиңиз, тери жана секрециялар үй жаныбарларына тике тийбеш үчүн кол кап жана маска кийиңиз;

3. Үй жаныбарлары менен тыгыз байланышты азайтуу;

4. Үй жаныбарлары үйдөгү булганган кийимдерге, шейшептерге жана сүлгүлөргө байкабай тийип калбасын текшериңиз.Үй жаныбарларына исиркектерди, бинттерди ж.б. тийгизбеңиз;

5. Үй жаныбарларынын оюнчуктары, тамак-ашы жана күнүмдүк керектелүүчү буюмдары пациенттин терисине тикелей тийбесин камсыз кылуу;

6. Үй жаныбары жанында жок болгондо, үй жаныбарларынын төшөнчүсүн, тосмолорун жана идиш-аяктарын дезинфекциялоо үчүн спирт жана башка дезинфекциялоочу каражаттарды колдонуңуз.Чаңды кетирүү үчүн жугуштуу бөлүкчөлөрдү таратуучу ыкманы чайкабаңыз же чайкабаңыз.

Биз жогоруда талкуулаган нерсе, үй жаныбарларынын ээлери үй жаныбарларына маймыл чечек вирусун жугузуудан кантип сактанса болот, анткени үй жаныбарлары маймыл чечек вирусун адамдарга жугуза аларын далилдей турган эч кандай далил жана жагдай жок.Ошондуктан, бардык үй жаныбарларынын ээлери үй жаныбарларын коргой алат деп үмүттөнөбүз, үй жаныбарлары үчүн беткап кийүүнү унутпагыла, маймыл чечек вирусу менен мүмкүн болгон контакттан же инфекциядан улам үй жаныбарларын таштабагыла жана эвтанизация кылбагыла, алкоголду, суутек перекисин, колду тазалоочу каражатты колдонбогула. , нымдуу ткань жана башка химиялык үй жаныбарларын аарчып, жуунтуп, илимий жактан ооруларга туш болуп, тирешүү жана коркуу сезиминен улам үй жаныбарларына сокур түрдө зыян келтирбейт.